Thursday 19 May 2016

Today's Subhashita.

दारिद्र्य  भो त्वं परमं विवेकी गुणाSधिके पुंसि सदानुरक्तम् |
विद्याविहीने  गुणवर्जिते  च  मुहूर्तमानं  न  रतिं  करोषि     ||
                                                            - सुभाषित रत्नाकर

भावार्थ -   अरे दरिद्रता ! जरा सुनो तो  | तुम अत्यन्त चतुर और विवेकशील हो
तथा सदैव अधिक गुणों से युक्त व्यक्तियों को ही पसंद करती हो और  विद्या
और गुणों से हीन व्यक्तियों से एक क्षण के लिये भी प्रेम नहीं  करती हो |

(प्रायः देखने में आता है कि गुणवान व्यक्ति दरिद्रता पूर्ण जीवन व्यतीत करने
के लिये विवश होते हैं और गुणहीन  तथा अनपढ व्यक्ति संपन्न होते हैं | इस
विडम्बना को इस सुभाषित में व्याजस्तुति  (प्रसंशा  की आड में बुराई करना)
के द्वारा बडी ही  सुन्दरता से व्यक्त किया गया  है | )

Daaridrya bho tvam pramam vivekee gunaadhike pumsi sadaanuraktam.
Vidyaviheene gunavarjite cha muhoortamaanam na ratim karoshi.

Daaridrya = poverty.   Bho = hello.    Tvam = you.   Paramam = very.
Vivekee = wise and intelligent.      Gunaadhike = gunaa + adhike.
Gunaa = virtues.  Adhike = too much.  Pumsi = persons. Sadaanuraktam =
Sada + anuraktam.    Sada = alwus.    Anuraktam = fond of.   Vidya =
knowledge.  Viheene = without ,    Gunavarjite = without any virtues.
Cha = and.  Muhoortamaanam = even for a moment.   Na = not.
Ratim = affection, love.    Karoti = does.

i.e.     O poverty !  just listen to me.   You are very wise and intelligent
and always like persons with too many virtues, and do not love  persons
without any knowledge and virtues even for a moment.

( Generally noble and virtuous persons have to face poverty in their
life, whereas ordinary persons without any virtues and intelligence
lead a luxurious life.  This Subhashita is a fine example of figurative
use of praise just to condemn or criticize someone.)


No comments:

Post a Comment